7 mei 2020 door Meike van de Beek
Kris Piessens
Kris Piessens is Geoloog bij het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. Kris Piessens houdt zich in zijn onderzoek vooral bezig met de diepe ondergrond en klimaatverandering in combinatie met de bodem. Bij klimaatverandering gaat het vooral over mitigatie van zaken die gelinkt zijn aan de ondergrond. Voor geologische projecten werkt het instituut bijna altijd binnen Europees verband of binnen België om samen te werken met de regio’s. Wij stelden Kris een aantal vragen over het effect van droogte op de bodem. Deze tweede keer gaat het over droogte in België en andere landen in Europa.
België heeft al te maken gehad met droogte in de bodem. Hoe is dat voor andere landen in Europa?
België is niet heel specifiek slecht of goed af. Er zijn zeker wel wat problemen en die beginnen tot uiting te komen. Maar landen in het Middellandse zee klimaat hebben echt veel problemen. Die zien eigenlijk nog maar het begin van de problemen. Als je voor die landen naar de projectie gaat kijken voor over 50 jaar, dan gaan ze echt in enorme droogte problemen komen. In die mate dat maatregelen tegen de droogte bijna onmogelijk worden.
Het is nu al een jaar of vijftien dat ik dit soort zaken opvolg. Bij België zie je in de klimaatvoorspelling van vijftien jaar geleden dat ze zich afvragen of het natter of droger gaat worden door de klimaatverandering. Op het moment lijkt het wel wat droger te worden, maar als je de lange termijn voorspelling gaat bekijken, dan is dat nog niet heel erg zeker. Wat wel vast staat is dat we meer extremen zullen krijgen. Dat is iets wat we bij klimaatverandering algemeen zien. Dat is niet alleen in België zo. Het komt neer op het volgende. Het systeem wordt warmer of heter, er zit meer energie in het systeem, dus je krijgt extremer gedrag van je systeem. Dat zal neerkomen op meer stortregens en langere periodes van droogte.
Voor zover ik weet heeft België niet meer last van de droogte dan bijvoorbeeld Frankrijk. België zit qua ligging in een gemiddelde zone van landen met een Atlantisch klimaat. West-Duitsland, Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk liggen allemaal in dit maritiem klimaat. Maar het is niet enkel klimaat dat telt. De ondergrond, de geologie en ook het reliëf zijn belangrijk. België, en zeker Vlaanderen, is een heel actief land. We zijn enorm druk bebouwd, en het land dat niet bebouwd is werd in cultuur gebracht door de landbouw. In vergelijking is Nederland bijvoorbeeld groter, maar veel homogener. In België kan je heel veel verschillende landschappen observeren op een klein oppervlakte, waarvoor je anders veel verschillende landen moet gaan bezoeken. België is daardoor bijzonder en dat is erg belangrijk om te weten als je een beleid moet voeren. In zo’n divers land moet je echt regio gebonden gaan kijken.
Hoe lossen landen buiten Nederland en België dat droogte probleem op?
Dat hangt heel erg van land tot land af. Er zijn landen bij die bergen hebben. Zij zijn van oudsher enorm aangewezen op smeltwater. Zelfs in die mate dat het smeltwater rechtstreeks afgevoerd wordt naar steden om daar gebruikt te worden. Natuurlijk voelen zij ook de problemen, want er moet wel sneeuw vallen en sneeuw blijven liggen vooraleer je smeltwater hebt en dat is vaak al een probleem aan het worden.
Andere landen gebruiken de grote watervoorraden in hun diepe ondergrond, maar niet al dat water wordt opnieuw aangevuld. Dat water kan bijvoorbeeld 100.000 jaar of ouder zijn. Als je dat begint te gebruiken om over de landbouwgronden te sproeien, dan kan je er op een tientallen jaren volledig door geraken. Die twee zaken beginnen nu ook samen te komen. De industriële landbouw heeft sinds de jaren 70/80 al enorme hoeveelheden van die voorraad opgepompt. Amerika is daar ook een goed voorbeeld van. Sommige landen in Europa hebben dat ook gedaan. Als je dat niet op een gecontroleerde manier doet, dan vernietig je je natuurlijke voorraden en kom je zonder te vallen. Net op het moment dat je het klimaat tegen hebt.
Water is ook een politiek probleem. Je hebt ook grotere rivieren die voor enorme transporten van water zorgen. Als je een landkaart zou gaan bekijken in bepaalde regio’s en je rivieren en stuwdammen zou aanduiden, dan ga je heel vaak zien dat die stuwdammen net voor grenzen zijn gebouwd. Net stroom opwaarts voordat de rivier de grens over gaat. Dat is een stukje geopolitiek dat erachter zit.
De meeste landen zijn er tot nu toe altijd wel in geslaagd om aan water geraken, maar niet altijd op een duurzame manier. Dat plus klimaatverandering nu zorgt wel voor de nodige extra spanning.
Droogte, regenval en Water
Kris Piessens
Droogte in Nederland
Oplossingen voor droogte
Kris Piessens: droogte en leefbaarheid
Bij leefbaarheid denk ik vooral aan onszelf. De bodem heeft tegenwoordig ook een culturele waarde. Het feit dat je mooie bodems hebt en mooie natuur is belangrijk voor de mens.
Lees meer
Kris Piessens: gevolgen van droogte voor de bodem
Een drogere bodem heeft gevolgen voor de vegetatie, landbouw en erosie. Kris vertelt over de gevolgen van droogte voor de bodem.
Lees meer
Kris Piessens: droogte, regenval en water
Extremere regenbuien, maar de grond is droger. Kris vertelt over droogte in combinatie met regenval en oppervlaktewater.
Lees meer
Ik ben marketeer bij DYKA. Binnen mijn functie vind ik het leuk om mij te verdiepen in thema’s rondom klimaatverandering. Onze klanten in verschillende landen informeren over de gevolgen van klimaatverandering en tegelijkertijd meedenken in oplossingen is iedere dag een leuke uitdaging.